कधी रे येशील तू

(खूप वर्षांपूर्वी हा कार्यक्रम दुरदर्शन वर पाहिला होता. Youtube वर बऱ्याचदा ऐकतो. आज पुन्हा पहात होतो तर एकदम एक काल्पनिक प्रसंग डोळ्यासमोर आला)
आशाताई स्वयंपाकघरात काम करताहेत. दारावरची बेल वाजते. वर्षा (त्यांची मुलगी) दार उघडते
वर्षा - आई ए आई
आशाताई - वर्षा मी कामात आहे दिसत नाही? कशाला हाक मारतेएस
वर्षा - आई बाबूजी आले आहेत
आशाताई (लगबगीने बाहेर येत) - बाबूजी.... तुम्ही असे अचानक
बाबूजी - आहेत तश्या चला. रेकॉर्डिंग आहे. स्टुडिओत जायचंय. खाली टॅक्सी थांबली आहे
आशाताई - पण मी ते कढाई गोश्त साठी मसाला वाटत होते. पंचमला खूप आवडते म्हणून आग्रह करत ....(बाबूजींच्या चेहऱ्याकडे पहात). वर्षा, आल्यावर मसाला वाटते. आलेच इतक्यात...

आशाताई (टॅक्सीत) - बाबूजी गाणं कुठलं ते तरी सांगा
बाबूजी - सुवासिनी मधील "कधी रे येशील तू"
आशाताई - बापरे, इतक्या वर्षानंतर पुन्हा गायचं. होईल का तितकंच चांगलं?
बाबूजी नुसतेच हसतात

स्टुडिओत कॅमेरे पाहून आशाताई गोंधळतात
बाबूजी - दुरदर्शनवर कार्यक्रम आहे. चित्रीकरण करणार आहेत
आशा - पण मी तर आहे तशी आले
बाबूजी - ते गुलदाणीतलं फुल माळा. छान दिसेल

बाबूजींच्या देखरेखीत सर्व तयारी होते. रेकॉर्डिंग सुरू होतं. पहिल्या टेकमध्ये OK मिळतो. आशाताई रेकॉर्डिंग रुम मधून बाहेर येतात. बाबूजींच्या चेहऱ्यावरचे भाव पाहून टॅक्सीतल्या प्रश्नाचं उत्तर त्यांना मिळतं. इतक्यात आशाताईंचं लक्ष त्यांच्या खोचलेल्या पदराकडे जातं

आशाताई - अरे बापरे. अशीच TV वर येणार की काय
बाबूजी - आशा तुझा तो तसाच राहिलेला खोचलेला पदर पाहून मला समजले की तू तुझ्या स्वयंपाकघरातून पूर्ण बाहेर आलीस आणि त्या गाण्यात तुझा जीव ओतलास. तुझ्या प्रश्नावर म्हणूनच मी हसलो. तुझ्या गाण्याची मला कधीच शंका नव्हती पण त्या पदराने मात्र पूर्ण खात्री झाली
आशाताई - तुमचे शब्द ऐकून मला पोटभर मिळालं पण पंचमसाठी अजून ते कढाई गोश्त करणं बाकी आहे. येते मी...

आणि मग ते केसात माळलेलं फुल तसेच विसरून आशाताई घरी येतात आणि मसाला वाटू लागतात.

Locked at Home

2020 will be memorable in most of our minds due to COVID 19. There are very few events that impact the entire world in such a dramatic way within a short span of time. The fear and uncertainty of the virus, the spiraling case and death counts, the continuous doomsday type new cycles, the lock downs/stay-at-home orders, the impact to nations economy's and businesses will all stay in our minds for a long time to come.

At a personal level also there were a lot of life learning experiences as we stumbled, adjusted, explored and thrived in the situation as time went by. Here is a short video that I created about my stay-at-home experience.

"हलोवीन"

एकदा एक हलवाईण(हलवायाची बायको) होती. ती फार वाईट होती. तिला मुले अजिबात आवडत नसत. ती मुलांना फसवायला गोड गोड शब्दात बोलवायची "अरे बाळांनो या, मी तुम्हाला छान छान मिठाई देते". मुले बिचारी खूप आशेने तिच्या दारात जायची. ती त्यांना मिठाई वाटायची. पण ती खरी नसायची. काही पदार्थ दूध खव्या ऐवजी पिठाचे असायचे. काही वरून खरे पण आत कडू कारले किंवा मिरचीचा ठेचा भरलेले असायचे. मुले बिचारी फसायची आणि पडके चेहरे, कडू-तिखट तोंडे घेऊन परत जायचे.

असे खुप दिवस चालले. मग एक दिवस मुले वैतागली. त्यांनी खूप प्रार्थना केली, मनधरणी केली तेव्हा एक देवदूत प्रकट झाला. त्याने मुलांची गोष्ट ऐकली आणि तो फार दुखी झाला. तो त्या हलवाइणीवर संतापला आणि त्याने तिला शाप दिला "यापुढे तुझी इच्छा नसतानाही तू या मुलांना रोज खरीखुरी मिठाई वाटशील. इतकेच काय तुझे रूप बिघडेल आणि तू चेटकिणी सारखी दिसशील. शिवाय वर्षातून एकदा सर्व लोक चित्रविचित्र सोंगे घेऊन मुलांना मिठाई आणि आणखी गोड पदार्थ वाटतील. आणि त्या दिवसाला तुझे नाव पडेल". इतके सांगून तो देवदूत अदृश्य झाला. मुले खूप आनंदली.

आणि अश्याप्रकारे दुष्ट हलवाइणीच्या वाईट कृत्याला आळा पडला. तिच्या नावाचा दिवस साजरा करत वर्षातून एकदा सर्व लोक मुलांना मिठाई आणि गोड पदार्थ वाटू लागले. पाश्चात्य भाषेत "ण" चा उच्चार नसल्यामुळे, पुढे "हलवाइण" या शब्दाचा अपभ्रंश होऊन त्या दिवसाला "हलोवीन" असे नाव पडले.

(सध्या fake news चं वातावरण आहे त्यात ही fake story खपून जाईल या आशेने)

चाफ्याच्या झाडा - पद्मा गोळे

आयुष्याच्या पूर्वार्धात खूप काही गोष्टी आपण ठरवतो, स्वप्न रंगवतो, इच्छा - आकांक्षा यांचे  मनोरे रचतो. बरंच काही पूर्तीस येतं पण खूप काही राहूनही जातं. मग उत्तरार्धात राहून राहून मागच्या कुठल्यातरी  ठरलेल्या गोष्टीवर (constant) आपण फिरून फिरून येतो. जे हवं होतं ते तर निसटून गेलं असतं म्हणून मग 'फुलांनी ओंजळ भरलीये ना' असं म्हणत, आपली आपणच समजूत काढतो. अर्थात सरळ सोट शब्दात हे मांडणं आणि कवितेतून मांडणं यात खूप फरक आहे. इथे कवयित्रीची काव्यप्रतिभा सामोरी येते. 'केसात राखडी पण पायात फुगडी' अश्या मोजक्या शब्दात त्या खूप काही सांगून जातात. 

सुनीताबाई (देशपांडे) यांच्या आवाजात ही कविता ऐकल्यानंतर मनात रुतून बसल्या शिवाय राहत नाही. अनेकदा आठवली कि पुन्हा वाचन होतं. एकदा सहज एक चालीत वाचत गेलो आणि तीच खाली देत आहे. 

चाफ्याच्या झाडा….

चाफ्याच्या झाडा, चाफ्याच्या झाडा
का बरे आलास आज स्वप्नात?

तेव्हाच तर आपले नव्हते का ठरले?

दु:ख नाही उरलं आता मनात

फुलांचा पांढरा, पानांचा हिरवा

रंग तुझा रंगतोय माझ्या मनात

केसात राखडी पण पायात फुगडी

मी वेडी भाबडी तुझ्या मनात

चाफ्याच्या झाडा….

नको ना रे पाणी डोळ्यात आणू

ओळख़ीच्या सुरात, ओळखीच्या तालात

हादग्याची गाणी नको म्हणू

तुझ्या चाळ्यात एक पाय तळ्यात

एक पाय मळ्यात खेळलोय ना

जसे काही घोड्यावर

तुझ्याच फांद्यांवर बसून

आभाळात हिंडलोय ना

चाफ्याच्या झाडा…. चाफ्याच्या झाडा….

पानात, मनात खुपतंय ना

काहीतरी चुकतंय, कुठेतरी दुखतंय

तुलाही कळतंय…. कळतंय ना….

चाफ्याच्या झाडा…. चाफ्याच्या झाडा

हसून सजवायचं ठरलय ना

कुठं नाही बोलायचं, मनातच ठेवायचं

फुलांनी ओंजळ भरलीये ना

– पद्मा गोळे
चाफ्याच्या झाडा चाफ्याच्या झाडा चाफ्याच्या झाडा चाफ्याच्या झाडा चाफ्याच्या झाडा चाफ्याच्या झाडा चाफ्याच्या झाडा चाफ्याच्या झाडा चाफ्याच्या झाडा चाफ्याच्या झाडा

जाईन दूर गावा - आरती प्रभू

आरती प्रभू यांची एक माझी खूप आवडती कविता. आयुष्यात मी लावलेली पहिली चाल या कवितेला सुचली. बागेश्री रागावर आधारित ही चाल या कवितेच्या भावाला समर्पक आहे असे मला वाटते (हीच चाल वापरून केलेली माझी स्वतंत्र शब्दरचना 'नाही मनास आता' या ब्लॉगवर आहे)

तेव्हा मलाच माझा वाटेल फक्त हेवा

घरदार टाकुनी मी जाईन दूर गावा

पाण्यात ओंजळीच्या आला चुकून मीन

चमकून हो तसाच गाण्यात अर्थ यावा

शिंपित पावसाळी सर्वत्र या लकेरी

यावा अनाम पक्षी स्पर्शू मलाच यावा

देता कुणी दुरून नक्षत्रसे इशारे

साराच आसमंत घननीळ होत जावा

पेरून जात वाळा अंगावरी कुणी जो

शेल्यापरी कुसुंबी वाऱ्यावरी वहावा

तारावरी पडावा केव्हा चुकून हात

विस्तीर्ण पोकळीचा गंधार सापडावा

तेव्हा मलाच माझा वाटेल फक्त हेवा

घरदार टाकुनी मी जाईन दूर गावा

आरती प्रभू

तरुण आहे रात्र अजुनी - सुरेश भट

आज दिवसभर तिचं मन अस्वस्थ होतं. मनात एक काहूर माजलं होतं, हुरहूर राहिली होती. खरंतर रात्रीच्या अंधारासोबत मागचं सगळं काही विरून गेलं होतं. निदान तिला तरी असं वाटत होतं सूर्यप्रकाशात धुकं विरावं तसं सारं काही सूटं, मोकळं झालं होतं. एक नवा दिवस, नवी रात्र समोर होती.

पण तिला पूर्ण जाग आली तोवर तो कधीच कामावर निघून गेला होता. तिला चाहूलही न लावू देता. काही वेळ ती तशीच पडून राहिली. रिकाम्या जागेत, चादरीच्या चुणीत, उशीच्या खोबणात त्याचा स्पर्श, गंध शोधायचा, अनुभवायचा प्रयत्न करत.

नंतर ती उठली आणि कामाला लागली. सारं घर आवरलं. धुळीचा एकेक कण, एकेक कोळीष्टक टिपून सारं काही स्वच्छ केलं. पडदे झटकले, चादरी - टेबलक्लॉथ  बदलले, फुलदाणीत फुलांची सजावट केली. तिन्ही सांज झाली तसं अंधारून येऊ लागलं. पण आज पौर्णिमा होती, चांदण्यात सारं काही न्हाहून गेलं होतं. वाऱ्याची झुळूक आली आणि त्यासोबत रातराणीचा गंध. निरव शांततेत फक्त दूर समुद्राच्या लाटांचा आवाज काय तो येत होता.

इतक्यात तो आला. तिने पाहिले तो त्याचा चेहरा शिणलेला, डोळे जडावलेले. काही न बोलता तो थेट पलंगावर जाउन निजला, त्या कुशीवर वळून. ती आली तोवर तो शांत निजला होता, त्याचा श्वास मंदावला होता. हलकेच त्याच्यावर पांघरूण टाकून, ती चाहूल न लावता पलीकडे पहुडली. दूरवरून येणाऱ्या लाटांच्या आवाजात आता त्याचा श्वासांचा आवाज एक झाला होता. आणि तिचं मन विचारत होतं 'तरुण आहे रात्र अजुनी, राजसा निजलास का रे......